The
Ever-Garden Effect
Barbara
Marcel
και Campus Novel
Η
επικυριαρχία του ανθρώπου στη φύση και ο ταξινομικός εντοπισμός της μέσα στα
όρια ενός κήπου σήμανε την ενεργοποίηση ενός διαπολιτισμικού κοινού τόπου,
σύμφωνα με τον οποίο ο κήπος συνιστά το μοντέλο ενός (οργανωμένου) σύμπαντος. Ο
κήπος συγκέντρωσε διαφορετικές οπτικές και συχνά αποτέλεσε σημείο αναφοράς για
τη δυτική φιλοσοφική σκέψη –ως χώρος καταφυγής από το χάος της Πόλης, ως χώρος
ελεύθερης σκέψης ή ως παύση στη σύγχρονη αστική εμπειρία.
Θεσμικές
δομές όπως οι βοτανικοί ή εθνικοί κήποι και πάρκα αναπτύχθηκαν σε άμεση σχέση
με το αποικιακό κράτος και αποτέλεσαν αδιάσπαστο μέρος της νεωτερικής πόλης.
Στις πολεοδομικές αναδιαμορφώσεις της βιομηχανικής επανάστασης φαρδιές λεωφόροι
και περιοχές πρασίνου χρησιμοποιήθηκαν ως μέσα πρόληψης και ελέγχου ενδεχόμενων
κοινωνικών αναταραχών. Ο αστικός καλλωπισμός αντιμετωπίστηκε ως μια νέα
δυνατότητα εποπτείας του πλήθους, προσφέροντας συγχρόνως το χώρο για την
καλλιέργεια νέων κοινωνικών πρακτικών.
Ενώ για μεγάλο
διάστημα τα πάρκα και οι κήποι λειτούργησαν ως προβολές των φαντασιώσεων των
μοναρχιών, από τον 17ο αιώνα και έπειτα η πράσινη επανάσταση προσαγορεύτηκε στη
Βρετανία ¬και σύντομα στη Γαλλία και τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο- ως κίνημα προς
τον εκδημοκρατισμό του δημόσιου χώρου. Στην παροντική συνθήκη του αστικού
περιβάλλοντος, ο κήπος εξετάζεται ως τοπιακό μόρφωμα που αρθρώνει όψεις του
πλήρους ή του κενού. Ένας δημόσιος κήπος ή ένα πάρκο συνιστά μεν ένα αστικό
κενό, ένα χώρο προς χρήση, ένα υποδοχέα, ταυτόχρονα όμως μπορεί να ειδωθεί ως
μια περίπτωση εμπεριέχοντος, μία κιβωτός επισκεψιμότητας και κοινωνικών
ανταλλαγών.
Στην
ιδιωτική σφαίρα η κηπευτική δυνατότητα αξιολογήθηκε ως επικαιροποιημένη
κοινωνική και πολιτισμική δραστηριότητα. Πράσινες ταράτσες, μπαλκόνια και
προσόψεις συνιστούν στις μέρες μας απόδειξη περιβαλλοντικής συνείδησης και
υπευθυνότητας. Εναλλακτικές μορφές σύγχρονων πρωτοβουλιών φύτευσης
διαμορφώνονται μέσα από συλλογικές προσπάθειες πολιτών να αναχαιτίσουν τη
σταδιακή συρρίκνωση του δημόσιου χώρου.
Το
πρότζεκτ The Ever-Garden Effect επιχειρεί την (επανα)πλαισίωση της ιδέας του κήπου μέσα από μια ειδική
σκόπευση στον Εθνικό Κήπο της Αθήνας. Το πρότζεκτ διαμορφώθηκε μέσα από ένα
εργαστήριο το Μάιο του 2016, στα πλαίσια της Μπιενάλε Αθήνας ΟΜΟΝΟΙΑ. Στο
εργαστήριο διερευνήθηκαν ζητήματα σχετικά με το θεσμικό χαρακτήρα του κήπου στη
διαμόρφωση της νεωτερικής πόλης αλλά και τις σύγχρονες σημάνσεις που
συγκεντρώνει ως σχεδιασμένος αστικός συντελεστής. Στόχος της επιτόπιας έρευνας
ήταν επίσης η παρατήρηση και ανάδειξη διαφορετικών περιπτώσεων κηπευτικής
πρακτικής –σε αυτοσχέδιους χώρους πρασίνου, μπαλκόνια, υπόγειες στοές κ.α. Οι
συμμετέχοντες, μέσω ιδιοσυγκρασιακών και επιτελεστικών προσεγγίσεων, εργάστηκαν
σε ασκήσεις μυθοπλασίας –κείμενα, storyboards και σχεδιάσματα– που
οδήγησαν στη διαμόρφωση ενός συλλογικού σεναρίου, στο οποίο η ιδέα του κήπου
τροφοδότησε την ανταλλαγή οπτικών γύρω από ζητήματα αυτονομίας και κοινοτισμού
σε αστικά περιβάλλοντα.
Στην
παρούσα διατύπωση στα πλαίσια του Platforms Project 2017, το πρότζεκτ The Ever-Garden Effect
παρουσιάζεται μέσω ενός video-essay και μίας έκδοσης που
διαμεσολαβούν τις καταγραφές και την εμπειρία του εργαστηρίου.
Συμμετέχοντες: Χριστίνα Αξιώτη, Αλέξης Φιδετζής, Matthias Fritsch, Nicolas Juge Pampanos, Κατερίνα Κότσαλα, Μαρία Παπαποστόλου, Ελένη
officinalis, Σοφία Τούμπουρα, Αθηνά Ζάχου, Érica Zíngano
The
Ever-Garden Effect
Barbara
Marcel and Campus Novel
The prevailing over and taming of nature
into gardens signaled the birth of an intercultural commonplace, according to
which the garden is seen as the model of an ordered universe. The garden has
taken on many forms and served as an important space throughout the history of
the West -as a place of refuge from the chaos of the Polis, as a free-thinking
zone and as a space for temporary relief from the intensity of contemporary
urban life.
Institutions such as the botanical or
national gardens and parks were developed in close relationship with the
imperial and colonial state and remain an inextricable part of the modern city.
The industrial revolution introduced a vast urban reform with wide avenues and
green spaces being used as new forms of social control and for the prevention
of upheaval. Urban embellishment was seen as a potential way of taming the
violence of the masses, offering space for the cultivation of new social
practices.
While for a long time parks and gardens
served as projections of the monarchical imagination, from the 17th century on
a green revolution was announced in Britain – and soon after in France and the
rest of the West – a movement towards the democratization of public space.
Today there are two predominant models by which the garden as framed landscape
is understood. A public garden or a park may stand for an urban void, a space
yet to be used, or it may be seen as a space of social exchange, of meeting and
sharing.
Considered as a private endeavor,
gardening has been praised and encouraged as an admirable and edifying practice
for the modern and contemporary individual. Green roofs, balconies and building
facades are now regarded as proof of environmental consciousness and
responsibility. Alternative forms of contemporary gardening initiatives emerge
in collective attempts by citizens to resist the gradual reduction of public
space.
The project The Ever-Garden Effect
(re)contextualizes the possible meanings and uses of the contemporary urban
garden, with a particular focus on the National Garden of Athens. The project
was first held in the form of a workshop in May 2016, as part of Athens
Biennale OMONOIA. The workshop investigated the institutional character of the
National Garden within the modern state, as well as its current status as a
planned urban landmark. Field research entailed gathering and presenting the
stories behind the garden, as well as other instances of gardening – in
improvised green areas, balconies or even underground passages – as a form of
the political imagining of other possible cities. Workshop participants were
invited to work on script exercises, texts and storyboards to construct a
collective screenplay using idiosyncratic and performative approaches, in which
the garden served as a starting point for dialogue, encounter and exchange of
ideas on autonomy and commoning in urban surroundings.
In the present context of Platforms
Project 2017, The Ever-Garden Effect consists of a video-essay and a publication,
which unfold the processes and capture some of the workshop´s experiences.
Participants: Christina Axioti, Alexis
Fidetzis, Matthias Fritsch, Nicolas Juge Pampanos, Katerina Kotsala, Maria
Papapostolou, Eleni officinalis, Sofia Touboura, Athina Zachou, Érica Zíngano.
The Ever-Garden Effect_workshop:
The Ever-Garden Effect_trailer
The Ever-Garden Effect_booklet
